Invloed van hernieuwbare energie op de toekomst van energiemarkt
Pepijn van den Bent
Momenteel bevinden we ons midden in de energietransitie. We sluiten het jaar 2023 af met bijna 50% groen opgewekte energie. De komende jaren zullen we zowel aan de vraag- als aanbodzijde grote veranderingen zien. De transportsector zal verder geëlektrificeerd worden, en ook onze ambities om van gas over te stappen naar alternatieven, zoals de warmtepomp, spelen hierin een grote rol. Aan beide kanten staan we voor uitdagingen die overwonnen moeten worden om onze energievoorziening succesvol te transformeren. Vandaag focus ik in deze blog op de rol die energieopslag, en specifiek thuisbatterijen, hierin kunnen spelen, de kansen die er liggen, en hoe we deze kunnen benutten.
Hoe komt de elektriciteitsprijs tot stand?
Laat me beginnen met uit te leggen hoe ons complexe elektriciteitsnet werkt, door de vraag te beantwoorden: hoe komt de elektriciteitsprijs eigenlijk tot stand? In Nederland hebben we een liberale elektriciteitsmarkt, waarbij de prijs tot stand komt door vraag en aanbod aan elkaar te koppelen. Producenten en gebruikers bieden een dag van tevoren in op de day-ahead markt. Als er meer vraag dan aanbod is, loopt de energieprijs op, waardoor relatief duurdere bronnen, zoals gascentrales, ingeschakeld worden om de balans te bewaren. Hernieuwbare energiebronnen, die weinig operationele kosten hebben omdat ze bijvoorbeeld geen brandstof nodig hebben, bieden altijd in. Dit zorgt voor dalende prijzen, soms zelfs negatief, bij overcapaciteit. Met een toename van hernieuwbare energie zullen deze prijsextremen de komende jaren toenemen, waarbij gestuurd zal worden op het afnemen van elektriciteit wanneer er veel hernieuwbare energie beschikbaar is. Thuisbatterijen kunnen in deze context een betekenisvolle rol spelen door energie goedkoop in te kopen en duurder te verkopen, gestuurd door slimme algoritmes. Elektriciteit heeft de unieke eigenschap dat het gelijktijdig moet worden geproduceerd en afgenomen. Stel je voor dat een zonnenwijde 1 MW inbied de volgende dag om 13 uur, deze wordt gekoppeld aan een fabriek die gelijktijdig 1 MW afneemt. Gedurende de dag blijkt de zonne productie toch tegen te vallen, hierdoor wordt er daadwerlijk slechts 0.8 MW geproduceerd. Hier ontstaat het foneem onbalans.
De onbalansmarkt
Om een stabiel en betrouwbaar energienet te hebben moet deze onbalans worden weggenomen. Dit gebeurt op de intra-day markt. Om onbalans op te lossen wordt een vergoeding gegeven, deze wordt de onbalansprijs genoemd, en ook deze komt tot stand door de onbalans aan het aanbod te koppelen. Met een groeiend aanbod aan niet stuurbare producenten zal ook de onbalans toenemen, een thuis batterij kan deze wegnemen, momenteel kan hiermee de batterij in circa 5 jaar worden terugverdiend. Ook hier wordt de batterij volledig automatisch aangestuurd door slimme software.
Netcongestie
Tot slot wil ik het hebben over netcongestie, vergelijkbaar met een file op het stroomnet, waarbij lokaal te veel energie wordt aangeboden of afgenomen. Door verdere elektrificatie moet ons stroomnet aanzienlijk verzwaard worden; in 2050 hebben we mogelijk drie tot vijf keer zoveel elektriciteit nodig als nu. Hiervoor moeten we slim gebruikmaken van de bestaande capaciteit, bijvoorbeeld door thuisbatterijen in te zetten voor peak-shaving. Dit maakt het mogelijk om huizen aan te sluiten die anders niet aangesloten hadden kunnen worden.Kortom er staat de komende jaren genoeg dingen te gebeuren op het gebied van ons energie systeem, opslag zal hier een cruciale rol spelen in onze nieuwe generatie elektriciteitsnet.
Hoe deze markten zich ontwikkelen blijft koffie dik kijken. Het is aan de andere kant een feit dat een thuisbatterij een positieve mate van onafhankelijkheid biedt in deze transitie naar hernieuwbare en duurzame energiebronnen.