Negatieve stroomprijzen: kostenpost of verdienmodel?

Het ontstaan van negatieve stroomprijzen

Om uit te leggen hoe negatieve stroomtarieven ontstaan, vallen we terug op het eeuwenoude principe van vraag en aanbod. Negatieve stroomprijzen ontstaan namelijk wanneer er een overschot aan energie dreigt op het elektriciteitsnet, oftewel: het aanbod is groter dan de vraag naar stroom. De prijzen komen landelijk een dag van tevoren tot stand door in- en verkoop biedingen van energieleveranciers. Aan de hand van verwachtte afname en opwekking komt een prijs tot stand.
Het overschot van energie komt voornamelijk door hernieuwbare energiebronnen, zoals windmolens en zonnepanelen. Op zonnige zomerdagen of dagen met harde wind kan het voorkomen dat er lokaal meer energie op het elektriciteitsnet komt dan nodig is, dit wordt ook wel netcongestie genoemd.  In Nederland groeit het aantal zonnepanelen-installaties en windmolens voortdurend. In Nederland zijn we zelfs wereldkampioen op het gebied van zonnepanelen met gemiddeld 3,5 zonnepanelen per inwoner. Echter, de infrastructuur is hier eigenlijk nog niet op ingericht. Groene stroom is dan wel goedkoop en schoon, maar ook onvoorspelbaar, doordat we de hoeveelheid winden zon niet kunnen sturen en nooit geheel accuraat kunnen voorspellen. Dit vraagt om innovatieve oplossingen.
Het elektriciteitsnet kan geen energie opslaan, dus dit moet op een manier direct verbruikt worden. Wanneer dit niet gebeurt raakt het elektriciteitsnet in onbalans, wat stroomuitval tot gevolg kan hebben. Om dit tegen te gaan kunnen energieleveranciers negatieve stroomtarieven aanbieden op momenten dat er naar verwachting te veel energie op het elektriciteitsnet zal komen, bijvoorbeeld tijdens een zonnige zomerdag zonder bewolking. Op deze manier stimuleren energieleveranciers het verbruik van stroom en wordt het terugleveren van stroom ontmoedigd. Het is voor energieleveranciers kostbaarder om de productievan elektriciteit te stoppen, dan om extra verbruik te stimuleren.

Het verloop over de jaren en de toekomst

Door een toename in windenergie en een lage vraag naar elektriciteit, werden in 2009 voor het eerst negatieve stroomprijzen waargenomen. Sindsdien zijn de negatieve stroomprijzen langzaam toegenomen.Deze toename is voornamelijk te danken aan de verdere groei van hernieuwbare energiebronnen in Nederland. Zoals eerder vermeld zal deze extraproductiecapaciteit vanuit duurzame energiebronnen ook tot gevolg hebben dat er een grotere kans is op overproductie en onbalans. De negatieve stroomprijzen zijn over de jaren heen dan ook ongeveer parallel meegegroeid aan de groei van hernieuwbare energiebronnen, zie de grafiek hieronder. In 2023 was er een grote toename ten opzichte van het jaar daarvoor. In augustus van 2024 zijn we al over het totaal aantal uren met negatieve stroomprijzen heen gegaan en zal het totaal ergens tussen de 450 en 550 uren liggen. Naar verwachting zullen deze aantallen in de toekomst nog verder toenemen. De gemiddelde prijs per uur zal daarbij waarschijnlijk wel minder exorbitant zijn.

Hoe je negatieve stroomprijzen kunt benutten

Negatieve stroomprijzen kunnen zowel een uitdaging als een kans zijn. Je zou natuurlijk een lege vaatwasser kunnen aanzetten of je jacuzzi kunnen gebruiken als bier koeler, maar gelukkig zijn er betere manieren om negatieve stroomprijzen in jouw voordeel te benutten. Om beter te begrijpen hoe dit kan worden gedaan, moeten we eerst begrijpen hoe energieprijzen worden bepaald.

In Nederland, en Europa, worden de energietarieven op korte termijn onder andere bepaald op de EPEX (European Power Exchange) SPOT-markt. Dit is een van de grootste energiebeurzen vanEuropa waar handel van energie plaatsvindt, voornamelijk op de ‘Day-ahead’ en‘Intraday’ markt. Op de Day-ahead markt worden de elektriciteitsprijzen per uur vastgesteld voor de levering op de volgende dag. De prijzen voor de volgende dag worden dagelijks om 12:00 bekend gemaakt. Marktdeelnemers dienen hier hun biedingen in voor elk uur van de dag.
Op de Intraday kan in realtime energie worden gekocht en verkocht, tot enkele minuten voor de daadwerkelijke levering. Dit biedt marktdeelnemers flexibiliteit om in te spelen op veranderingen in vraag en aanbod. Daarnaast is er nog de onbalansmarkt. Zoals de naam al zegt, hier worden vergoedingen uitgegeven voor het helpen te balanceren van het energienet. Wanneer er een overschot of tekort aan energie is op het elektriciteitsnet, kun je jouw energie aanbieden of energie afnemen, om zo het net in balans te houden. De netbeheerder is verantwoordelijk voor de onbalansmarkt.

Om te achterhalen wat de beste manier voor jouw situatie is om negatieve stroomprijzen te benutten, moet eerst worden onderzocht wat voor soort energiecontract je hebt. De negatieve stroomprijzen komen namelijk alleen ten goede wanneer jouw tarieven per kWh ook daadwerkelijk afhangen van de tarieven op de EPEX SPOT markt, ook wel een dynamisch energiecontract. Bij zakelijke energiecontracten kan het zijn dat de tarieven voor afname zijn vastgezet, maar voor teruglevering wel de tarieven van de EPEX SPOT markt worden aangehouden.
De simpelste manier om negatieve stroomprijzen te benutten is het flexibel inzetten van jouw energie, door het energieverbruik op momenten van negatieve stroomprijzen. Zo kunnen bedrijven processen die veel energie verbruiken plannen op momenten van negatieve stroomprijzen.
Om kosten te voorkomen kunnen zonnepanelen door middel van curtailment (deels) worden uitgeschakeld, om zo overproductie en teruglevering tegen negatieve tarieven te voorkomen. Toch kan het niet benutten van potentieel duurzaam opgewekte energie krom voelen.

Door middel van energieopslag met slimme sturing kan op meerdere manieren gebruik gemaakt worden van negatieve stroomprijzen. Met dynamische uurprijs sturing zal energieop de goedkoopste momenten worden ingekocht en opgeslagen in de batterij.Wanneer er negatieve stroomprijzen zijn, zal de batterij zich dus tegenbetaling vullen met energie. Deze energie kan vervolgens worden ingezet op momenten dat de tarieven hoog zijn, maar kan ook worden terugverkocht aan het net. Zo zet je de batterij, geheel automatisch, in om te handelen op de energiemarkt. Dit handelen in energie kan ook op de onbalansmarkt. Hierbij geef je jouw energieleverancier toestemming om in te spelen op prikkels die worden gegeven vanuit de netbeheerder. Zo zal de batterij op momenten van overschotten zich tegenbetaling opladen. Op momenten van tekorten zal de batterij energie aanbieden aan het net, uiteraard weer tegen betaling. De onbalansmarkt kan een zeer lucratieve markt zijn. Zo had je met een batterijsysteem, op basis van 1MW aan vermogen, in augustus van 2024 meer dan €34.000 kunnen verdienen met deze onbalans sturing.

Verken de mogelijkheden voor jouw situatie

Zowel voor thuis- als zakelijke situaties kan het inspelen op negatieve en dynamische stroomprijzen door middelvan een batterijsysteem zeer interessant zijn. Met de rekentool kun je in enkele minuten de mogelijke besparing voor jouw thuissituatie uitrekenen. Voor zakelijke situaties komt er iets meer maatwerk bij kijken. Vul bij interesse het contactformulier in op de webpagina en wij nemen zo spoedig mogelijk contact met je op. Met enkele energiegegevens en een kort gesprek kunnen wij al vrijblijvend een eerste inschatting en advies geven over hoe een slim aangestuurd batterijsysteem van Accuselect Zakelijk jouw bedrijf kan helpen zich voor te bereiden op een duurzame toekomst.

‍